O VARUS-VALUI.

¶ Isei me la veta o Vasugrono, ni vasvasogo o Varus-Valui iloke, ni lolomaran apena; paso nan qara lavia at sur i Bishop ni tanovia.

ISEI nasasama?
    ........................

Me log nasasama tamaine alo we sava?
    Alo me vasugrono inau, me ge inau si na soesoen Christ, si na merein God, si na lelesiu ape marana tavunana.

O sava ko me vatavata mun God, alo me vasugrono iniko?
    Na me vatavata ape gene nitol.
    Tuwale: si na irvitag i Satan wa mon o gagapalag nol, wa o gene vaketeag nan wa o gene sagesaru nan talo marama iloke ganganor; wa o tortoron kiskislag nan talo visogoi.
    Nirua: si na nomtup o vavae nol we tira ape linan Christ.
    Nitol: si na matagisgis goro o lea we rono, God we maros, Ni me vatran ti apena; si na tataga o lea ilone valqonik gai mate.

Ko we maros we nomtup, we matagisgis goro o lea ilone?
    Nau we maros; wa God te pirin nau, na te ge tamaine; wa na we la o tinegaro ape varean Tamanina tavunana, ape Ni me log lue inau ma ilo line-esu iloke mun Jesus Christ, i Vaesunina. Wa na we tataro mun God, Ni sogov ma munau na goara tasovule alo line-esu iloke valqonik gai mate.

Ka vava matapulea o Nomtup.
    Inau we nomtup God o Mama i Turmana, i Tin o vunana wa o lalanana.
    Wa i Jesus Christ Natuna tuwale wora Lord inina; me wune Ineia amon o Vui we Rono; me wota amen o tur Qilowar Mary; Ni me toga mamagarosa lalanan Pontius Pilate; neira me woso teterpania; Ni me mate; neira me saloa; Ni me vano i Panoi; o qon vatoliu Ni me tavaraka kel nan o matea; Ni me mule kalo ivunana; Ni we pute alo matuan God o Mama i Turmana; Ni te siwo ma anaisa si a veveg ira we esu wa ira me mate veta.
Inau we nomtup o Vui we Rono; o Loglue we rono valvanua nan; o Pultuwale nora rono; o ul ganganor; o turiai te tavaraka kel; wa o esu galava. Amen.

Ka vava qatutui o moe gene ko te nomtup apena.
    Tuwale: si na nomtup God o Mama, Ni me tin inau wa o gene nan.
    Nirua: si na nomtup God o Natui, Ni me tunkel nau wa o tanun nan.
    Nitol: si na nomtup God o Vui we Rono, Ni we ge rono inau wa irasei nol God we ilo raka ineira.
 

Nivisa o Lea Vatran nan mon God?
    Sanavul tuwale.

God me gaganag totowo murasei ape Lea Vatran ilone nan?
    Munra to Israel alo vanua vanameag. Ni me vava wa, Inau i Lord God iniko, Na me ge rowolue iniko ma nan o vanua Misraim ko me toga rot ti aia.
    1. Nipea nononom apen God we sea nan Nau tuwale.
    2. Nipea tototo moma o totogale, wa o tarape savasava alo tuka avunana, wa alo tano alalanana, wa alo lama ape kerei. Nipea taqtaqalon gorora wa nipea momomogora; ape Nau i Lord God iniko, God we matagisgisgoro o gene we tira ape Nau, Nau we ge kata napugara tamara avunara natura, gai nina o taraniu o vatoliu wa o vavatiu we nustup Inau; wa Nau we magarosa ineira tar we tape Inau, we kokor mok o lea vatogoa nan.
    3. Nipea loglog savsavawora nasasan Lord God iniko; apen i Lord tete veveg-esu isei qe log savsavawora nasasana.
    4. Ka nonom ape Qon Mapsag si a vatapua. O qon laveatea ka mawmawui, ka ge mom o gagapalag nol alolora; wa o qon laveruai o Qon Mapsag mun i Lord God iniko; nipea gage mom o gagapalag alolona, iniko, wa i natuma o mereata wa o vavine, wa i gene wol anama o mereata wa o vavine, o qoe napulama, wa o salavano alo mategeara anoma. Wa o qon laveatea i Lord me tin o vunana ova o lalanana, wa o lama, wa o ronronotar nan alolora, wa o qon laveruai Ni me mapsagia alolona: wa o manigiu o ine i Lord me vawia o qon laveruai, Ni me vatapua.
    5. Ka nom mava i tamama tana ravevema, si a ge qoqo naqonima alo vanua i Lord God iniko we la at muniko.
    6. Nipea vusvus nawono o tanun.
    7. Nipea pakapaka.
    8. Nipea palpal.
    9. Nipea gosorag natagvanuama.
    10. Nipea ararike ape iman tagvanuama; nipea ararike apen rasoan tagvanuama, wa i gene wol anona o mereata wa o vavine, wa o qoe napulana, wa o savasava nan anona.

Ka vava qatutui o moe gene me vatraniko ti apena.
    Me vatran nau ape lea nirua, na te ge mun God, wa mun o tanun.

O sava o lea ko te ge mun God?
    Me vatran nau, si na nomtupua, si na momogoa, wa si na la b tinegaro ape tape maremare anemia Ineia, si na nonom vagae ape Neia, si na gagapalag rono munia, si na vareania, si na matueg apesov vunana, si na tataro munia, si na nom mava nasasana we rono wa Mon o Vavae, si na mawmawui nun munia valqonik gai mate.

O sava o lea ko te ge mun o tanun?
    Me vatran nau si na tape ineia tama na we tape kel nau, si na ge mun o tanun nan tama na we maros ineira te ge munau: si na tape i tamak tana ravevek, si na nom mava irara, si na pirin rara: si na Porn mava ira ilogoro inau, si na tinqoro ineira; si na toga nompepewu goro ira poapoa, wa ira vatogo inau, wa ira lolomaran nan nau: si na tete lalalamasag sei, wa na tete vusvus nawono isei; wa tete nornor, tete nusnustup rorono isei alo toqak: pa si na ora goro naturiak nan wa pakapaka, wa ganagana soqosoqo, wa imaima malesles; si na tete pugnarunaru, tete ge ava o vatavata, tete wol galegale: si na tete tanotano tarave ape pulan sal, wa na tete palpal: si na tete linasapur sei, tete gosgosorag isei: si na tote ararike ape pulan sei we sea: panava si na mawmawui mantag ape gak sinaga, si na toga-masur-vag o togara ilone, God te iloraka si na toga goroa nia.
 

Gai! ka nonom ape ko tete taur goro lai matapuma o Lea Vatran mon God, wa ko tete mawmawui lai munia si Ni to tete sogov at muniko. O manigiu o ine ka tataro vagae mania Ni sogov tamaike muniko. Wa ilokenake ka vava matapulea o vavae tataro i Lord me vatogo inina ti apena.
    Mama avunana, Nasasama ni rono. Nom o marana ni mule ma. Nom o maros ni lai alalanana tama avunana. Le ma qarig mun kamam o sinaga we tira ape qarig. Ka nomvitag napugamam, tama ikamam we nomvitag napugara. Nipea ukeukeg kamam ilo galeva; Ka lav kamam nan o ganganor. Anoma o marana, wa o mana, wa o lenas ti toga ti toga. Amen.

Alo ko we tataro tamaike, ko we sike o sava amen God?

    Nau we tataro mun Lord God inau i Tamanina avunana, Ni sogov ma munau wa mun o tanun nan, si nina a gagapalag rono munia, si a mawmawui munia, si a manas goroa, tama me vatran ti.
    Wa nau wo tataro mun God, Ni le ma munina o gene nan naatanina wa naturianina neira wia apena; wa Ni magarosa inina, Ni nomvitag napuganina; wa Ni vaesu nina, wa Ni turgoro inina nan o gene we tatas wa qalo naatanina wa naturianina; wa Ni lav inina nan o ganganor nol, wa nan o togara kiskislag, wa nan Satan o tavalalea, wa nan o matea galava.
    Wa nau we tataro apesov munia Ni ge tamaine, ape Ni we magarosa wa we lolowia, mun Lord inina i Jesus Christ. O manigiu o ine na we vava pirin, Amen, Ni ge tamaine.
 

O sava o sasai Sacrament?
    O Sacrament o vaglala avarea we ilo, we vaglala o sogov-vui talo loloi we le ma munina; amon Christ me qeteg mona, si nina a la o sogov-vui ilone nia, wa si nina a gilala mulan nia ape nina we taur o sogov-vui ilone.

Nivisa o Sacrament i Christ me qeteg mun o Loglue anona?
    Nirua ran, o tanun nan neira la nol si a esu nia: o Vasugrono wa o Ganarono.

O tavaliu nivisa val raga?
    Nirua; o vaglala avarea we ilo, wa o sogov-vui talo loloi.

Si qe vava ape Sacrament o Vasugrono: o sava o vaglala avarea we ilo?
    O Pei; te vasugrono isei nia ilo Sase Mama, wa o Natui, wa o Vui we Rono.

O sava o sogov-vui talo loloi?
    O matevtag ganganor, wa o wota-garaqa-vag o taniniga; ape inina ira wotavag ganganor; ira nat lologagara, a ris nat sogov nia.

Si isei qe sike o Vasugrono, ni te ge o sava?
    Ni nomleas, wa ni nomtup.

Ni te nomleas we savai?
    Ni nomleas irvitag ganganor.

Ni te nomtup we savai?
    Ni nomtup netenete o gene nan God te vatavata munia alo Sacrament ilone.

Ape sava we vasugrono o tete nan gate gilala we nomleas wa we nomtup?
    Ape neira te vatavata apena mun ira valui leasira, wa to poa sage, neira te ge mora o gene me vatavata leasira ti apena.

Si qe vava ape tuara Sacrament, o Ganarono: me qeteg ape sava?
    Si nina a nomkel vagae apen Christ me oloolo mun namateana, wa ape gene nan we wia nina we la nia.

O sava o tavaliu avarea, o vaglala, alo Ganarono?
    O Bread wa o Wine, i Lord me vatran si a la.

O sava o tavaliu talo loloi, o gene me vaglala apena?
    Naturian Christ, wa Nanarana, ira nomtup te taur nun, to tur la alo Ganarono.

O sava o gene we wia inina te la valval nia?
    O varagai wa o ge mule naatanina mun Naturian Christ wa Nanarana, tama inina we varagai wa we ge mule naturianina mun o Bread wa o Wine.

Si isei qe maros we la mona o Ganarono, ni te ge o sava?
    Ni nunug kelua sin nomleas nun ape pugana nan ni me ge ti, sin nonom mot ape togara garaqa, sin nomtup maur apen God we magarosa ineia mun Christ, sin nomkel ape mateana mun o vareania, sin toga tapetape gese amaira o tanun nan.
 

O LINE TATARO APE
VASUGRONO IRA NATMERA.

¶ Nan ape natmera mereata, ira Matagisgis-goro o mereata nirua wa o tavine tuwale; wa ape natmera tavine, o tavine nirua wa o moreata tuwale.

¶ Si qe vasugrono o tete alo Tataro ape Matava si ape Ravrav, o tuara Psalm nan wa o Raverave we Rono iloke we sar apena.

O Psalm nan 87, 113, 114.
Genesis 17. 1-14. Rome 6. 1-11.

¶ Gagapalag to varus wa,

ME vasugrono veta o natmera iloke, si tagai?

¶ Paso nan te vava mun o sul,

RAGAI, o tanun nan we ligovag we wotavag ma o ganganor; wa i Christ i Vaesunina me vava wa, "Si isei qe tete wota mulan, qe tete wota garaga mun o pei wa o Vui we Rono, ni tete mule pata lai ilo marana non God;" nau we tias kamiu, tur tataro kalo mun God o Mama alo sasan Lord inina i Jesus Christ, ni sogov alena ma mun o natmera iloke o gene ni tete taur matapuna lai, Ni vasugrono ineia mun o pei wa o Vui we Rono, Ni lavia ilo Loglue we Rono anan Christ, Ni ge ineia mun soesoe esu alolona.

Inina tataro.

GOD Turmana, Tur esu galava, Ko me tape-esu ra Noah avune aka, wa tul alo lama; Ko me tursalemoa o sul anama ira Israel neira mule wasawasa alo vatitne lama we memea, me vaglala Nom o Vasugrono apena; wa mun i Jesus Christ Natuma meratape me la o vasugrono alo peilava Jordan, Ko me ge rono o pei o vaglale vasugvitag ganganor we vagis; kamam we tataro muniko, Ka ate sur magarosa ma avune natmera iloke; Ka vasugia; Ka ge rono ineia mun o Vui we Rono; Ka lareag nania Nom o lologagara ape ganganor, lav vasgotia ilo aka o Loglue anon Christ; Ka ge ineia in toga netenete gese mun o nomtup; ni toga malakalaka ape we maros nerei; ni tira togtogoa avune gar tapeva; ni tapir lue gese nan o togara lakosa iake alalanana, wa o paspasoanai ni nina ape vanue esu galava, ni maranaga tuwale amaiko aia ti tuai ti tuai; mun Jesus Christ i Lord kamam. Amen.

GOD Turmana, Tur esu galava, Ko we pirin irasei we toga lopsag, Ko we lav vasgot irasei we ton suriko; Ko we vaesu ra nomtup; Ko we ge tavaraka mulan ira mate; Ikamam we tataro muniko ape natmera iloke me lavia ma ape Nom o Vasugrono; Ka ul napugana nania mun o ge wota mulan naatana. Lord, lavia tama No me vatavata ti mun i Jesus Christ Natuma meretape wa, "Si kam qe tataro, te la; kam qo sike, te ilo suar; kam qe ninnin, te waka mun kamiu."
    Wa ilokenake Ka la ma mun kamam we tataro la lue ma mun kamam we sike; waka mun kamam we ninnin; o natmera iloke ni taur o vasug tavunana te gale vawia neia; ni nina at anaisa Nom o marana ti galava, Ko me ligog ti apena mun Christ i Lord kamam. Amen.

¶ O sul a tira raka, wa i Gagapalag ti vava we,

Tur ronotag o vavae amon Saint Mark me rave, o tavaliu 10, o garatigiu 13.

NAN neira me lav ma suria o natmera nan sin tanovia, pa ira tinqoro me norov goro ragai me lavira ma ti. Nava i Jesus me ilo, we loloanu apena, wa me vet muneira wa, Tur ukeg ira natmera, si a mule ma sur Nau, wa turpea ge gorora apena; ape o marana non God norasei we tama ineira. We nun Nau we vava mun kamiu wa, Si isei qe tete la mona o marana non God tama o natmera, ni tete mule pata lai ilolona, Wa Ni me garovag gorora, me tanovira, me wievavae ineira.
 

¶ Paso nan i Gagapalag te vasosov o sul mun o vavae tamaike wa,

RAGAI! kamiu we ronotag alo Lea we wia iloke o vavae mon Christ i Vaesnnina, si Ni me vatran neira si a lav o natmera nan suria; si Ni me gol vatanaura me nonom si a ge gorora nania; si Ni we vasosov nina nol nina tataga nor o loloqon ganganor.
    Kamiu we ilo vaglala ape Ni me tape neira, me garovagira, me tanovira, me wievavae neira.
    O manigiu o ine turpea nom qerqeret, tur nom mantag si amona to lav lolowia o natmera iloke; si Ni te garovag magarosa ineia; si Ni to le munia o gene turwia o esu galava; si Ni te ramoa mun nat marana anona ti galava.
    Wa inina we gilala ape i Tamanina avunana we lolowia o natmera iloke tama i Natuna i Jesus Christ me gaganag ti; wa inina we nomtup mulan ape Ni we lolowia nina we lav ma o natmera iloke si a vasugronoa; nina logwia nomtupua, nina wievavae momogo, nina vava wa,

GOD Turmana, Tur esu galava, Mama avunana; kamam we wievavae momogoko, ape Ko me log lue magarosa veta ikamam ma si a lolomaran ape Nom o sogov, si a nomtup Iniko. Ka reag poa nomam o lolomaran; Ka varagai nomam o nomtup. Ka vasoal Nom o Vui we Rono mun o natmera iloke, ni wota mulan, ni nat esu galava; mun i Lord ikamam i Jesus Christ, Ni we esu, Ni we maranaga amaiko wa o Vui we Rono, ilokenake ti tuai ti tuai. Amen.

¶ O sul a pute siwo.

¶ Nan ti vava munra Matagisgis-goro wa,

RAGETOL, kamtol me lav ma o natmera iloke si a vasugrono ineia; kamtol me tataro mun i Lord inina i Jesus Christ sin lav vasgotia, sin ul napugana nania, sin le at munia o marana tavunana wa o esu galava.
Kamtol me ronotag veta apen i Lord inina i Jesus Christ si Ni me vatavata ti wa si Ni te vasoal ma o gene nan kamtol me tataro apena; wa o gene Ni me vatavata ti apena, Ni to ge tira ran. O manigiu o ine tama i Christ me vatavata mona ti, tamaine gina tol vatavata momtol leas o natmera iloke, ni gai vatravata mona alo te poa sage anaisa, sin irvitag i Satan mun o gagapalag nol among, sin nomtup tasovule o Vavae mon God we rono, sin manas goro Mon o lea vatogoa nan.

O manigiu ilone, nau we varus kamtol wa,
 

KO we irvitag nun i Satan mun o gagapalag nol amona; wa o gene vaketeag nan wa o gene sagesaru nan talo marama iloke; wa o tortoron kiskislag nan talo visogoi; ko tete tataga apena?

Nau we irvitag nol.

Ko we nomtup gasavai?

¶ Nan neira nol te valui goro tamaike we,

INAU we nomtup God o Mama i Turmana, i tin o vunana, wa o lalanana.
    Wa i Jesus Christ Natuna tuwale wora Lord inina; me wune Ineia amon o Vui we Rono; me wota amen o tur Qilowar Mary; Ni me toga mamagarosa lalanan Pontius Pilate; neira me woso teterpania; Ni me mate; neira me saloa; Ni me vano i Panoi; o qon vatoliu Ni me tavaraka kel nan o matea; Ni me mule kalo ivunana; Ni we, pute ado matuan God o Mama i Turmana; Ni te siwo ma anaisa si a veveg ira we esu wa ira me mate veta.
    Inau we nomtup o Vui we Rono; o Loglue we rono valvanua nan; o Pultuwale nora rono; o ul ganganor; o turiai to tavaraka kel; wa o esu galava. Amen.

¶ Paso nan i Gagapalag te varus mulan ineira wa,

KO we maros we la moma o Vasugrono alo nomtup iloke?
    Nau we maros.

KO te manas goro o gene God we maros, wa o lea vatogoa amona valqonima gai mate?
    Nau te ge mok apen God to pirin nau.

¶ Nan o sul te tira raka, wa ti tataro tamaike,

GOD magarosa, tavig i Adam we tuai alo natmera iloke, o tanun garaqa ni totou leas alololona. Amen.
Ge mate nol o tortoron kiskislag talo visogoi nania, o gene nan talo Vui qara esu, gaga lul amaia. Amen.
    Ka vatogo neia, ni lalakete nan i Satan, wa o marama, wa o visogoi. Amen.
    Ka sogov munsei ikamam ira gagapalag muniko we lavia ma tama we rono muniko, ni taur o matevui tavunana wa o moe gene ti galava amaiko, Lord magarosa, Ko we esu, Ko we liwoa goro o gene nan ti tuai ti tuai. Amen.

GOD Turmana, Tur esu galava; o nara wa o pei me vinvinrag ma nan nalalan Natuma meratape i Jesus Christ si a nomvitag napugamam nan kamam; wa Ni me vatran ira tinqoroa, si neira tale ure valvanua si a vatogo o tanun nan, si a vasugrono ineira ilo Sase Mama, wa o Natui, wa o Vui we Rono.
    Ikamam we tiasiko, Ka ronotag o sul iloke we tataro muniko; Ka ge rono o pei iloke si a vasugvitag o ganganor we vagis; Ka vasoal mun o natmera iloke te vasugronoa alolona, ni toga amenra tur mermereima Ko me ilo raka tira, mun Jesus Christ i Lord kamam. Amen.

¶ Nan i Gagapalag te sapalo o natmera, te varus ape sasana, te log, to lin o pei avunana, ti vet wa,
 

. . . . . . .. . INAU we vasugrono iniko ilo Sase Mama, wa o Natui, wa o Vui we Rono. Amen.

¶  Paso nan te vaglala nawareana, ti vet wa,

KAMAM we lav o natmera iloke ilo vavtig tanun anan Christ, we vaglala Wolowolo ape neia, o vaglala nane sinpea virot goro, nava ni wawan ale nomtup i Christ me mate vawo wolowolo; sin vagalo mareinare alalane vaglala non Christ amen o ganganor, wa o marama, wa i Satan; wa sin vagalo vagoar ape kikin Christ valqonina gai mate. Amen.

¶ Nan ti vava mun o sal wa,

RAGAI! ilokenake inina wievavae God i Turmana ape natmera iloke me wota mulan, wa me lav pata neia ilo Loglue non Christ; inina nol a tataro mania ape natmera iloke, ni toga tasovule gai mate tama me qeteg iloke.

¶ Nan ti vava saratuwale tamaike wa,
 

MAMA avunana, Nasasama ni rono. Nom o marana ni mule ma. Nom o maros ni lai alalanana tama avuuana. Le ma qarig mun kamam o sinaga we tira ape qarig. Ka nomvitag napugamam, tama ikamam we nomvitag napugara. Nipea ukeukeg kamam ilo galeva; Ka lav kamam nan o ganganor. Anoma o marana, wa o mama, wa o lenas ti toga ti toga. Amen.

¶ Nan i Gagapalag ti vava wa,

KAMAM we logwia Iniko, Mama Tur magarosa, apeniko me ge wota mulan o natmera iloke mun Nom o Vui we Rono, wa Ko me ramoa mun mereima, wa Ko me ge ineia ni soesoe Loglue we rono anoma.
Wa ikamam we nonom ape ni me matevtag o ganganor, me esuvag o taniniga, me tavig tuwalea amen Christ alo mateana; ni ge mate o matev tanun we tuai, ni ge tagea ran o ganganor nol.
    Wa ikamam we tataro ape neia me mate tuwale veta amen Natuma, ni tavaraka tuwale anaisa amaia; wa o paspasoanai ni toga alo marana anoma ti galava; mun Jesus Christ i Lord kamam. Amen.

¶ Paso nan to vava munra Matagisgis-goro wa,

RAGETOL, tol nonom apen kamtol me vatavata leas o natmera iloke, sin irvitag i Satan mun o gagapalag among, sin nomtup God, sin mawmawui munia.
Wa nau we vava mun kamtol, amomtol te ilogoro o natmera iloke, ni gilala anaisa, ni to qale esu, ape vavae we rono, we mava, ni me vatavata rnun navalamtol. Toi vatogoa, tol vasvasogo o Raverave we rono munia, tol ge lolomarania, ni gilala mantag o Nomtup, wa o Tataro mon Lord, wa o Lea vatogoa sanavul tuwale, wa o gene nan i Christ me gaganag ti munina apena.
    Ape o Vasugrono o linai we rono amon Christ: wa nina nomkel valqon ape nina me la veta o Vasugrono, ape nina me vatavata ti, si nina tataga i Christ, si nina tama Ineia, nina matevtag a ganganor tama Ni me mate; nina esukelvag o taniniga tama Ni me esukel; nina ge mate valqon o nonomia kiskislag, nina van taniniga gese alo matesala we rono, we toga rono alolona.
    Tol lav a natmera iloke anaisa sur i Bishop, sin varagai ineia, alo ni te vasogo lolomaran o Nomtup, wa o Tataro mon i Lord, wa o Lea vatogoa sanavul tuwale, wa o Varus-valui.
 

O LINE TATARO APE
VASUGRONO IRA POAPOA VETA.

¶ Irasei we sike o Vasugrono to pute taurmate arivtag o mate Ima we Rono, ape kale Tano Vasugrono; pa o tano putepute nan tama te sar muneira, arivtag o Tanoi we Rono, alo nagora sul, to toga, o tanun tagai alolora, ineira mane we sike o Vasugrono te van ilolora alo me vasugrono vela ineira.

¶ I Priest to tira ape Tanoi we Rono ti sagarag o sul.

¶ Me sur paso o Hymn si o Psalm, o sul nol to gale tira, wa i Priest to vava muneira wa,

RAGAI, alo Raverave we rono nina we vasogo si o tanun nan we ligovag we wotavag ma o ganganor; me wota visogoi qa, wa ti visogoi, wa isei qe toga vires visogoi tete ge lai o gene God we maros; wa ni we toga kiskislag, we gagapalag vagae o ganganor nan; wa i Christ i Vaesunina me vava wa, "Si isei qe tete wota mulan, qe tete wota garaqa mun o pei wa o Vui we Rono, ni tete mule pata lai ilo marana non God;" nau we tias kamiu, tur tataro kalo mun God o Mama alo sasan Lord inina i Jesus Christ, Ni sogov alena ma mun o tanun nan iloke o gene neira tete taur matapura lai, Ni vasugrono ineira mun o pei wa o Vui we Rono, Ni lavira ilo Loglue we Rono anan Christ, Ni ge ineira mun soesoe esu alolona.

Inina tataro.

¶ Nan o sul to vatieqau, wa i Priest qale tira ni vava wa,

GOD Turmana, Tur esu galava, mun Jesus Christ Natuma meratape me la o vasugrono alo peilava Jordan, Ko me ge rono o pei o vaglale vasugvitag o ganganor, o gene vagis nane; kamam we tataro muniko, Ka ate sur ma vunara tanun anama nan iloke; Ka vasugira; Ka ge rono ineira mun o Vui we Rono; lareag nan neira Nom o lologagara ape ganganor, lav vasgotira ilo Loglue anon Christ; Ka ge ineira neira toga netenete mun o nomtup; neira malakalaka ape we maros nerei; neira tira togtogoa avune gar tapeva; neira tapir lue nan o togara lakosa iake alalanana, wa o paspasoanai neira nina lai o vanue esu galava, neira maranaga tuwale amaiko aia ti tuai ti tuai; mun Jesus Christ i Lord kamam. Amen.

GOD Turmana, Tur esu galava, Ko we pirin irasei we toga lopsag, Ko we lav vasgot irasei we toa suriko; Ko we vaesu ra nomtup; Ko we ge tavaraka mulan ira mate; Ikamam we tataro muniko ape tanun nan iloke me lavira ma ape Nom o Vasugrono; Ka ul napugara nan neira mun o ge wota mulan naatara. Lord, lavira tama Ko me vatavata ti mun i Jesus Christ Natuma meratape wa, "Si kam qe tataro, te la; kam qe sike, te ilo suar; kam qe ninnin, te waka mun kamiu."
    Wa ilokenake Ka la ma mun kamam we tataro la lue ma mun kamam we sike; waka mun kamam we ninnin; neira iloke a taur o vasug tavunana te gale vawia ineira; neira nina at anaisa Nom o marana ti galava, Ko me ligog ti apena mun Christ i Lord kamam. Amen.

¶ Paso nan i Priest ni vava wa,

Tur tavaraka, tur tira pe ronotag o vavae nan tape Lea we win, ilone Saint John me rave ti, o tavaliu 3, o garatigiu 1.

¶ Nan alo sul nol me tira raka, ni vasogo tamaike sea,

NAN o tanun tamaira Pharisee nasasana i Nicodemus, o tanun liwoa amaira ta Judea. Iloke me va ma sur Jesus alo qon, me vava munia wa, Vatogo! kamam we gilala Iniko i vatogo me va ma God: apen God ta tete amensei, ni tete ge lai o vaglala nan iloke Ko we ge. Nan i Jesus me valui goroa ti vet wa, Pa te wota gasei mulan nia o tanun me tamaragai veta? ni to kale pata vagaruei mulan ilo toqan ravevena, qara wota ma? Nan i Jesus me valuia wa, We nun, we nun, Na we vava muniko, si isei qe tete wota mun o pei wa o Vui, ni tete kale pata lai ilo marana non God. O sava qe wota visogoi ma, ti visogoi; wa o sava qe wota Vui ma, ti vui. Nipea mamamakei ape Nau we vava muniko was, Kam to tete wota mulan, tete lai. O lan we sawsawu avea avea ni we maros, wa ko we ronotag nalinana, nava ko gate gilala si we sawu ma avea, wa we sawu at ivea; tamaine gina o val tanun ti wota Vui.
 

¶ Paso nan i Priest te vasosov o sul mun o vavae tamaike wa,

RAGAI, kamiu we ronotag ilokenake o tur vavae amon i Christ i Vaesunina, wa si isei qe tete wota mun o pei wa o Vui ni tete mule pata lai ilo marana non God. Wa o vavae Hoke we ge ilo vaglala ikamiu ape Sacrament iloke was we mava aneane, we tira ape esu galava.
    Wa ale qon ilone i Jesus me mule kale ivunana, Ni me vatran ira Sala, tama amon Saint Mark me rave ti, wa si, "Tur mule ilo vanua nan, tur manasag o Lea we wia mun o tanun nan; isei qe nomtup, qe la o Vasugrono, te esu; nava isei qe siriga te mate." Wa o vavae iloke mulan we ge ilo vaglala inina ape gene we wia God we sogov munina ado Sacrament iloke.
    Wa ale qon Pentecost mulan navarara o sul me tatige ape mon Saint Peter o vavae, wa neira me varusia tara Sala wa, "Ragai! kamam te ge o sava?" Nan ni me vet wa, "Tur nomleas, tur is valval momiu o Vasugrono ape nomvitag pugai, wa kam te is o Vui we Rono te sogov at mun kamiu; ape me ligog ti mun kamiu, wa mun ra natumiu; wa mun rasei arasu, amon Lord God inina te logluera ma." Wa ni me pirin mulan o vavae me nir lue muneira wa, "Tur vaesu kel kamiu nan o line taraniu iloke we mastag."
    Nan i Saint Peter me vava mulan ale tavala raverave wa si, "O Vasugrono we vaesu inina mun i Jesus Christ me tavaraka nan o matea; nipea nonom ape vasug savrag o lepa nan o visogoi, nava ape valui gore nun isei we yarns nina, ape nonina o nomtup, alo nagon God.” O manigiu o ine turpea nomqerqeret, tur nom mantag si amon God te lav vasgot mona o tanun nan iloke we nomleas nun, we mule nomtup ma suria; Ni te ul
o ganganor nan neira; Ni te vasoal muneira o Vui we Rono; Ni te vawia ineira inun o esu galava wa Non o marana ti galava:
    Wa inina we gilala ape i Tamanina avunana we lolowia o tanun nan iloke tama i Natuna i Jesus Christ me gaganag ti nina wievavae nomtupua, nina tataro momogo munia, nina vava wa,

¶ O sul qale tira, qara vava tataga i Priest wa,

GOD Turmana, Tur esu galava, Mama avunana; kamam we wievavae momogoko, ape Ko me log lue magarosa veta ikamam ma si a lolomaran ape Nom o sogov, si a nomtup Iniko. Ka reag poa nomam o lolomaran; Ka varagai nomam o nomtup. Ka vasoal Nom o Vui we Rono mun o tanun nan iloke, neira wota mulan, neira nat esu galava; mun i Lord ikamam Jesus Christ, Ni we esu, Ni we maranaga amaiko wa o Vui we Rono, ilokenake ti tuai ti tuai. Amen.

¶ Nan ilokenake to sur lai o Hymn si o Psalm, wa i Priest to van sur rasei we sike o Vasugrono, ti lira alo angora (pa o sul te pule siwo, wa saasei we sike o Vasugrono te tira), to vava muneira we,

RAGAI! kam we mares we la momiu o Vasugrono; kamiu me ronotag veta o sul iake me tataro si i Lord inina i Jesus Christ Ni lav vasgot kamiu, sin vawia kamiu, sin ul napugamiu nan kamiu, sin le at mun kamiu o marana tavunana wa o esu galava.
Kamiu me ronotag veta apen i Lord inina i Jesus Christ si Ni me vatavata ti wa si Ni te le at mun kamiu o gene nan kamam me tataro apena; wa o gene Ni me vatavata ti apena, Ni te ge tira ran. O manigiu o ine tama i Christ me vatavata mona ti, tamaine gina tur vatavata momiu ale nagora inatagisgis-goro ikamiu; wa ale nagora sul nol; si kamiu a irvitag i Satan wa o gagapalag nol among, si a nomtup tasovule o Vavae we rono mon God, si a mamas gore Mon o lea vatogoa nan.

¶ Paso nan ti varus valval tamaike,
 

KO we irvitag nun i Satan wa o gagapalag nol among wa o gene vaketeag nan wa o gene sagesaru nan talo marama iloke; wa o tortoron kiskislag nan talo visogoi; ko tete tataga apena?
    Nau we irvitag nol.

KO we irvitag val line loloqon? O gagaleva nol? O vui sonson nol? Wa val gene tea talo we tuai gate sar ape linan Christ?
    We nun, nau we irvitag qet o gene nan ilone.

KO we nomtup God o Mama, me tin iniko wa o gene nan? Ko we nomtup God o Natui, me tunkel iniko wa o tanun nol? Ko we nomtup God o Vui we Rono, we ge rono iniko wa irasei nol God we iloraka ineira?
    Nau we nomtup ran Ineia.

KO we maros we la moma o Vasugrono alo nomtup iloke?
    Nau we maros.

KO te manas goro o gene God we maros, wa o lea vatogoa amona valqonima gai mate?
    Nau te ge mok apen God te pirin nau.

¶ Paso nan i Priest to tira tavala Tano Vasugrono ti sagarag o rowoneloa, wa irasei we sike o Vasugrono te tira taurmate arivtag o Tano Vasugrono, wa o sul te tira raka, i Priest gara tataro tamaike wa,

GOD magarosa, tavig i Adam we tuai alo tanun nan iloke, o tanun garaqa ni totou leas alololora. Amen.
    Ge mate nol o tortoron kiskislag talo visogoi nan neira, o gene nan talo Vui qara esu, qara lul amaira. Amen.
    Ka vatogar neira, neira lalakete nan i Satan, wa o marama, wa o visogoi. Amen.
    Ka sogov mun rasei ikamam ira gagapalag muniko we lav neira ma tama we rono muniko, neira taur o matevui tavunana wa o moe gene ti galava amaiko, Lord magarosa, Ko we esu, Ko we liwoa goro o gene nan ti tuai ti tuai. Amen.

GOD Turmana, Tur esu galava; o nary wa o pei me vinvinrag ma nan nalalan Natuma meratape i Jesus Christ si a nomvitag napugamam nan kamam; wa Ni me vatran ira tinqoroa, si neira tale ure valvanua si a vatogo o tanun nan, si a vasugrono ineira ilo Sase Mama, wa o Natui, wa o Vui we Rono.
    Ikamam we tiasiko, Ka ronotag o sul iloke we tataro muniko; Ka ge rono o pei iloke ape vasugvitag o ganganor we vagis; Ka vasoal mun neira iake te vasugrono neira alolona, neira In o sogov nol anoina, neira, goara arnenra tur mermereima Ko me ilo rakatira, mun Jesus Christ i Lord kamam. Amen.
 

¶ Nan i Priest to taur valval napanera, te lavira ma, te log valval nasasara, te lin o pei avunara, ti vet wa,

. . . . . . INAU we vasugrono iniko ilo Sase Mama, wa o Natui, wa o Vui we Rono. Amen.

¶ Paso nan te vaglala valval nawareara, ti vet wa,

KAMAM we lav ma o tanun iloke ilo vavtig tanun anan Christ, we vaglala Wolowolo ape neia, o vaglala nano sinpea virot goro, nava ni wawan ape nomtup i Christ me mate vawo wolowolo; sin vagalo maremare alalane vaglala non Christ amen o ganganor, wa o marama, wa i Satan; wa sin vagalo vagoar ape kikin Christ valgouina gai mate. Amen.

¶ Nan alo me vasugrono paso ineira, i Priest te vava muneira wa,

Ilokenake tur gaganag lue nomiu o nomtup alo nagon God wa alo nagora tatasimiu iloke.

¶ Nan neira nol te vava tataga i Priest wa,
 

INAU we nomtup God o Mama i Turmana, i tin o vunana, wa o lalanana.
    Wa i Jesus Christ Natuna tuwale worn Lord inina; me wune Ineia amon o Vui we Rono; me wota amen o tur Qilowar Mary; Ni me toga mamagarosa lalanan Pontius Pilate; neira me woso teterpania; Ni me mate; neira me salon; Ni me vano i Panoi; o qon vatoliu Ni me tavaraka kel nan o matea; Ni me mule kalo ivunana; Ni we pute alo matuan God o Mama i Turmana; Ni te siwo ma anaisa si a veveg ira we esu wa ira me mate veta.
    Inau we nomtup o Vui we Rono; o Loglue we rono valvanua nan; o Pultuwale nora rono; o ul ganganor; o turiai te tavaraka kel; wa o esu galava.

¶ Nan o sul nol te valui goro mun o linai we poa wa,

AMEN.

¶ Paso nan i Priest te tursalemoa irasei qara la ti o Vasugrono ilo tanopute nan ilone alo nagora sul me toga taurmate ti muneira, wa to sur lai o Hymn si o Psalm alo neira we vanvan.

¶ Paso nan i Priest te tira alo masaoi ilone ni me qeteg o Linai aia, ti vava mun o sul wa,

RAGAI, ilokenake inina logwia God i Turmana ape tanun nan iloke me wota mulan, wa me lav pata ineira ilo Loglue non Christ; inina nol a tataro munia ape tanun nan iloke, neira toga tasovule gai mate tama me qeteg iloke.

¶ Nan o sul to vatieqau, to tataro tataga ineia wa,
 

MAMA avunana, Nasasama ni rono. Nom o marana ni mule ma. Nom o maros ni lai alalanana tama avuuana. Le ma qarig mun kamam o sinaga we tira ape qarig. Ka nomvitag napugamam, tama ikamam we nomvitag napugara. Nipea ukeukeg kamam ilo galeva; Ka lav kamam nan o ganganor. Anoma o marana, wa o mana, wa o lenas ti toga ti toga. Amen.

¶ Nan i Priest te vava wa,

KAMAM we wievavae momogoko, Mama avunana, ape Ko me log magarosa ikamam ma, me ge ilo vaglala ikamam ape Nom o sogov, wa ape we nomtup Iniko; Ka reag poa nomam o lolomaran; Ka varagai nomam o nomtup; Ka vasoal o Vui we Rono mun o tanun nan iloke me wota mulan veta, me ge veta si a nat esu galava mun i Lord kamam i Jesus Christ, neira toga tanun anama gese, neira taur qalo mora o sogov nan Ko me vatavata ti apena; mun i Lord Jesus Christ Natuma, Ni we esu we maranaga amaiko wa o Vui we Rono, God tuwale ran ti tuai ti tuai. Amen.

¶ Paso nan i Priest, si o tuara Gagapalag, to toretore mun neira, pa si to tagai ni te vasogo tamaike wa,

RAGAI! ape tanun nan iloke me vatavata alo nagomiu, si a irvitag i Satan wa o gagapalag amona; si a nomtup God; si a mawmawui munia; tur ge nomkel ineira ape vavae we mava neira me gaganag lue wa me vatavata anaqarig alo nagomiu me matagisgis goro ineira.
    Tur pes ineira neira is o tinegaro ape we menaro lai ape Vavae we rono mon God, neira poa taso sage alo Sogov mon God, wa o lolomaran apen i Lord inina i Jesus Christ; neira toga rono, taniniga, mantag, alo mamma iloke.
    Wa ragai, kamiu me saru i Christ ilokenake mun o Vasugrono, ira merein God, ira nat marmararan ape nomtup i Jesus Christ, tur tataga nalinan Christ wa nalinara nat marmararan; tur nomkel ape o Vasugrono wa si o vagiale linanina, si nina a tataga namakalin Christ i Vaesunina, si nina a tama Ineia; tama Ni me mate, me tavaraka kel ape nina, tamaine gina inina ira gene vasugrono a matevtag o ganganor, nina tavarakavag o taniniga; inina ge mate vavae nonina o tortoron ganganor kiskislag, nina tataga valqon o togara we wia, wa we rono.

¶ Paso nan o sul to vatieqau, wa ni qara ukeg nano ineira mun o Line-vawia wa,

GOD Turmana, o Mama, o Natui, o Vui we Rono, Ni vawia kamiu ilokenake wa anaisa, tote paso lai. Amen.
 

O LEA APE
VARAGAI,
WE TANOVIRA ME VASUGRONO VETA, WA WE
LOLOMARAN VETA O VAVAE MON GOD.

Gagagapalag 8. 14-17. Gagagapalag 19. 1-7.

¶ I Gagapalag,

O LOGLUE me veveg tamaike ape Varagai, wa si isei qe gilala o Nomtup, wa o Tataro mon Lord, wa o Lea vatogoa sanavul tuwale, wa o Varus-Valui, ni la mona o Varagai.
    Wa we veveg tamaike ape neira me is o Vasugrono alo tete; neira vatavata mora tamaike ape vavae irasei me vatavata leasira ti we tuai.
    Wa ape neira me is o Vasugrono alo me poapoa veta; neira vava pirin, neira varagai alo nago sul o vavae ilone ineira me vatavata veta ti apena alo neira me la o Vasugrono.

Si iloke.

RAGAI, ra meratape alo i Lord, o Loglue we tataga namakalira Sala anan Christ alo we gagapalag o line Varagai. Ape alo book Gagagapalag mora Sala, tavaliu laveatol, nina we vasogo tamaike wa—
    Nan iragai me salsalena ti we mule valvanua, we manasag o Vavae. Wa i Philip me siwo ilo laqlaqe vanua a Samaria, me toretore muneira apen i Christ. Pa alo neira we nomtup i Philip we gaganag mun neira o Lea we wia ape marana non God, wa ape sasan Jesus Christ, qara vasugrono neira, o rereata wa o retavine nan. Nan ira Sala a Jerusalem me ronotag si o Samaria me is mona o vavae non God, neira me vatran i Peter tana i John surira. Wa me siwo qet, me tataro ape neira, si neira a la mora o Vui we Rono; ape Ni gate siwo tiqa avunansei; me vasugrono vires neira ilo sasan Lord Jesus. Wa rarua qara tanovira, neira me la mora o Vui we Rono.
    O Raverave we rono iloke we vatogo nina si we vasoal ma o tur gene sogov non o Vui we Rono mun o tantanov wa o tataro. Wa o manigiu o sogov iloke ma nan God magasena, inina nol iake a tataro mun God i Turmana, si Ni vatogar mun Non o Vui we Rono alo line Varagai iragai me gage neira ti ira nanatuna alo Vasugrono.
    Ragai, kamiu we maros we lav momiu o Varagai, tur gaganag ilokenake alo nago sul iloke, si kamiu we nom vasarig, mun o piriniva tape sogov iloke, si kamiu te toga netenete alo nomtup non Christ, te manas goro o maros non God wa Non o Lea Vatran nan; wa tur gaganag lue wa si namomiu ran te ge vavae val gene we tira si ra anon Christ te ge, wa ikamiu me vatavata apena alo nomiu o Vasugrono.

¶ I Bishop te vava tamaike munrasei we sike o Varagai, ti varusira wa,

KAMIU we pirin mulan alo nagon God wa o sul iloke o vavae kam me vatavata vets, apena alo me vasugrono ikamiu? kamiu we mawui goro o vavae ilone? kamiu to tataga ape gene nan kam me vatavata veto, ti apena?

¶ Nan neira to valui goroa wa,

We, nau we vava mulan tamaine.

Bishop. Nasasan Lord napirininina;
    O Sul. Ni me tin o vunana wa o lalanana.

Bishop. Nina wievavae nasasan Lord;
    O Sul. Nan ilokenake, ti tuai ti tuai.

Bishop. Lord, Ka ronotag kamam we tataro.
    O Sul. Nomam o awoawo ni nina amaiko.

Bishop. Inina tataro.

GOD Turmana, Tur esu galava, Ko me go wota mulan veta o tanun anama nan iloke mun o pei wa o Vui we Rono, wa Ko me nomvitag napugara nol; kamam we tataro muniko, Lord, Ka varagai ineira mun o Vui we Rono i Varagai. Ge poa valqon Nom o sale sogov nan amaira; vasoal muneira o Vui ge matanur wa o go lolomaranira, o Vui ge vasarig wa o managira, o Vui ge gilala wurvag wa o ge ronora. Lord, Ka ge ura ineira mun o Vui te go neira a momogoko, ilokenake wa ti tuai ti tuai. Amen.

¶ Nan neira te vatieqau, wa i Bishop to tanov valval neira, ti vet wa,
 

LORD, Ka tigoro namereima iloke mun Nom o sogov tavunana, ni gene anama galava; o sogov Vui we Rono ni poapoa valqon alo ineia, ni gai nina Nom o marana ti galava. Amen.

Bishop. I Lord Ni toga amen kamiu.
    O Sul. Wa amen naatama.

¶ Nan o sul to vatieqau, i Bishop qara vava wa,

Inina tataro.
 

MAMA avunana, Nasasama ni rono. Nom o marana ni mule ma. Nom o maros ni lai alalanana tama avunana. Le ma qarig rerun kamam o sinaga we tira ape qarig. Ka nomvitag napugamam, tama ikamam we nomvitag napugara. Nipea ukeukeg kamam ilo galava; Ka lav kamam nary o ganganor. Anoma o marana, wa o mana, wa o lenas ti toga ti toga. Amen.

GOD Turmana, Tur esu galava; Ko we ge ikamam si kamam qara maros, qara tataga o gene we tira ape linama; kamam we tias momogoko ape tanun anama nan iloke kamam me tanovira (tama ira Sala anama we rono me ge ti) si a ge ilo vaglala ineira mun o vaglala iloke ape Ko we lolowia ineira, wa Ko we tape magarosa ineira. Mama, Ka tanov vagae neira mun napanema; Nom o Vui we Rono Ni goara amaira; sapanira, neira ilo vaglala wa neira tataga Mom o Vavae; wa o paspasoanai neira la lai o esu galava; mun Lord kamam i Jesus Christ, Ni we esu amaiko wa o Vui we Rono, God tuwale, o ulusui tagai. Amen.

LORD Turmana, God tur esu galava, kamam we tataro muniko, Ka ge taniniga, Ka ge rono, Ka liwoa goro naatamam wa naturiamam alo matesale lea vatogoa anoma, wa alo gagapalag Ko me vatran ti; naturiamam wa naatamam neira toga wasawasa ilokenake wa ti tuai ti tuai, ape Ko we ilogoro mana ikamam; mun i Lord i Vaesumam, i Jesus Christ. Amen.

¶ Nan i Bishop to vawia ineira, to vava tamaike wa,

TUR van tamata at ilo marama; tur sov naapemiu; tur kata maremare ape gene we wia; turpea lele tea munsei o mala gene ape mala gene; tur vatogar ra toqe malewar; sapalo kalo ira mageregere; pirinira toga lopsag; nom mava o val tanun; tur tape wa tur laplapasag mun i Lord, we masekeseke alo mana mon o Vui we Rono.
    Wa God Turmana, a Mama, o Natui, wa o Vui we Rono, vawia ikamiu ilokenake wa ti tuai ti tuai. Amen.